اضطراب یک واکنش طبیعی به استرس است. در برخی شرایط، میزان کمی از اضطراب می‌تواند مفید باشد، زیرا ما را از خطرات آگاه کرده و کمک می‌کند که آماده باشیم و توجه بیشتری داشته باشیم. اما اختلالات اضطرابی با احساسات طبیعی نگرانی تفاوت دارند و شامل ترس یا اضطراب بیش از حد می‌شوند. اختلالات اضطرابی از جمله شایع‌ترین مشکلات روانی هستند و تقریباً ۳۰ درصد از بزرگسالان را در طول زندگی‌شان تحت تأثیر قرار می‌دهند. زنان نیز بیشتر از مردان در معرض این اختلالات قرار دارند، به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند که زنان و دختران بالای ۱۳ سال به عنوان بخشی از مراقبت‌های پزشکی روتین برای اختلالات اضطرابی چک‌آپ شوند.
اختلالات اضطرابی، بیماری‌های جدی روانی هستند که باعث نگرانی یا ترسی می‌شوند که به صورت مداوم هستند و حتی ممکن است با گذر زمان نیز بدتر شوند. همه ما گاهی احساس اضطراب می‌کنیم، اما در اختلالات اضطرابی، این اضطراب نسبتاً مداوم است و تأثیر بسیار منفی و مزاحمی بر کیفیت زندگی دارد.
با این حال، این اختلالات قابل درمان هستند و با استفاده از روش‌های روان‌درمانی می‌توان به بسیاری از افراد کمک کرد تا زندگی عادی و پرباری داشته باشند.
انواع اختلالات اضطرابی
چندین نوع اختلال اضطرابی وجود دارد. در حالی که همه آنها با علائم اضطراب مشخص می‌شوند، هر یک دارای علائم و معیارهای تشخیصی خود هستند.
آگورافوبیا
آگورافوبیا ترس غیرمنطقی و شدید از بودن در موقعیتی است که خروج از آن غیرممکن است. افراد اغلب می‌ترسند که در محیط عمومی دچار حملات پنیک یا علائم دیگر شوند، که باعث می‌شود از هر موقعیتی که ممکن است احساس وحشت، بی‌کمکی یا گیر افتادن کنند، اجتناب کنند.
این رفتارهای اجتنابی معمولاً زندگی را درتنگنا قرار می‌دهد، و افراد ممکن است از رانندگی، خرید در مکان‌های عمومی، سفر هوایی و سایر موقعیت‌ها خودداری کنند. در برخی موارد، این ترس آن‌قدر شدید می‌شود که افراد نمی‌توانند خانه‌های خود را ترک کنند.
اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) شامل نگرانی و اضطراب مفرط درباره فعالیت‌ها و رویدادهای مختلف است. کنترل کردن این مدل نگرانی، کار دشواری است و اغلب از یک مدل نگرانی به نوعی دیگر تغییر می‌کند.
در حالی که تهدید قابل مشاهده خاصی برای شخص وجود ندارد، افراد مبتلا به GAD دائم نگران رویدادهای روزمره، اخبار، روابط یا رویدادهای احتمالی هستند.
اختلال پانیک
اختلال پانیک (Panic Disorder) شامل حملات پانیک شدید و مداوم است که به طور ناگهانی و غافلگیرانه رخ می‌دهند. حمله پانیک دارای علائم فیزیکی و احساسی مانند تپش قلب سریع، افزایش تنفس و احساس وحشت شدید است.
اختلال اضطراب جدایی
این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که هنگام جدا شدن از یکی از عزیزانتان، مانند همسر، احساس اضطراب زیاد کنید. در حالی که اضطراب جدایی در نوزادان و کودکان نوپا یک مرحله طبیعی از رشد است، اختلال اضطراب جدایی می تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد.
میوتیسم انتخابی
میوتیسم انتخابی (Selective Mutism)، یک اختلال اضطرابی است که در دوران کودکی رخ می‌دهد. این اختلال شامل اضطراب، خجالت یا ترسی است که کودکان را از صحبت کردن در موقعیت‌های خاص، مانند مدرسه یا در میان غریبه‌ها، باز می‌دارد.
میوتیسم انتخابی معمولاً بین سنین دو تا چهار سالگی رخ می‌دهد. وقتی کودک با موقعیتی مواجه می‌شود که از آن می‌ترسد، اغلب با بی‌قراری، عدم تماس چشمی و عدم بیان احساسات همراه است.
اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)، که قبلاً به عنوان فوبیای اجتماعی شناخته می‌شد، شامل ترس از موقعیت‌های اجتماعی است. این ترس ممکن است بر رویدادهای خاصی متمرکز باشد، مانند صحبت کردن در جمع، یا کلا یک ترس از موقعیت‌های اجتماعی مختلف باشد.
افراد مبتلا به این حالت حس می‌کنند که دیگران به شدت هر کاری که انجام می‌دهند را بررسی می‌کنند. آنها ممکن است نسبت به خود بسیار منتقد باشند و در موقعیت‌های اجتماعی علائم فیزیکی و احساسی ترس را تجربه کنند.
این علائم شامل لرزش، تپش قلب سریع، ناراحتی معده و وحشت است. این علائم اغلب باعث می‌شود که افراد از موقعیت‌های اجتماعی در حد امکان اجتناب کنند.
فوبیاهای خاص
فوبیاهای خاص شامل ترس شدید از یک شیء یا موقعیت خاص است که غیرمنطقی، شدید و نامتناسب با تهدید واقعی است. وقتی افراد با منبع ترس خود مواجه می‌شوند، علائمی فوری مانند تعریق، گریه، لرزش، تپش قلب سریع و افزایش تنفس را تجربه می‌کنند.
همانند سایر اختلالات اضطرابی، افراد مبتلا به فوبیا ممکن است تلاش کنند که از منبع ترس خود اجتناب کنند. این رفتارهای اجتنابی می‌توانند استرس اضافی ایجاد کنند و فعالیت‌های روزانه را محدود کنند.
آیا OCD و PTSD اختلالات اضطرابی هستند؟
ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی برای تشخیص مشکلات روانی، آنچه را که به طور کلی به عنوان اختلالات اضطرابی در نظر گرفته می‌شود به سه دسته تقسیم می‌کند:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات وسواسی-اجباری و مرتبط
- اختلالات مرتبط با تروما و استرسور
این نشان می‌دهد در حالی که این اختلالات دارای اشتراکاتی هستند و به هم مرتبطند، اما به طور واضح متفاوت با هم هستند.
در حالی که OCD و PTSD دیگر به طور رسمی به عنوان اختلالات اضطرابی دسته‌بندی نمی‌شوند، اما ویژگی‌های مشترک زیادی دارند و علائم اضطراب در هر دو شایع است.
اختلال وسواسی-اجباری
اختلال وسواسی-اجباری (OCD ) شامل تجربه افکار مزاحم، معروف به وسواس‌ها، و رفتارها ی اجباری است که شما را مجبور به انجام آن می کند تا کمی تسکین پیدا کنید، مانند شستن بیش از حد دست‌ها، مرور کردن بیش از حد گذشته و غیره. قبلا OCD به عنوان نوعی اختلال اضطرابی در نظر گرفته می‌شد، زیرا این نوع وسواس‌ها برای بسیاری از افراد اضطراب قابل توجهی ایجاد می‌کنند.
وسواس‌ها ممکن است بر روی چیزهایی مانند ترس از میکروب‌ها، نیاز به مرتب بودن چیزها در یک ترتیب خاص، یا افکار ناراحت‌کننده در مورد موضوعات تابو تمرکز کنند. و رفتارهای اجباری اغلب برای تسکین اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می‌شود. این رفتارها ممکن است شامل اقداماتی مانند شمارش، ترتیب‌دادن افراطی اشیاء، چک‌کردن یا شستشو باشد.
شرایط مرتبط با OCD و همچنین فهرست‌شده در دسته “OCD و اختلالات مرتبط” شامل اختلال بدن‌دیس‌مورفیک، اختلال ذخیره‌سازی، و تریکوتیلومانیا هستند.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) حالتی است که می‌تواند پس از یک رویداد خیلی تاثیرگذار رخ دهد. این حالت شامل علائمی مانند تغییرات در خلق‌وخو، برانگیختگی و واکنش‌پذیری است. افراد ممکن است افکار، خاطرات و کابوس‌های مرتبط با تروما را تجربه کنند. فلش‌بک‌ها، هوشیاری بیش‌ازحد، اضطراب و اجتناب از به یادآوردن بعضی خاطرات، از دیگر علائم شایع هستند.
به طور خلاصه
انواع اختلالات اضطرابی شامل آگورافوبیا، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال پانیک، میوتیسم انتخابی، اختلال اضطراب اجتماعی و فوبیاهای خاص هستند. اختلالات دیگر، از جمله OCD و PTSD، نیز علائم اضطراب را ایجاد می‌کنند.
علائم اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی همراه با مجموعه‌ای از علائم هستند و هیچ کس تجربه‌ای یکسان ندارد. از شخص به شخص این اختلال دارای علائم متفاوت است. علائم مشترک اختلالات اضطرابی به طور کلی شامل:
- احساس وحشت، ترس و ناراحتی
- احساس عصبی بودن، نگرانی، پانیک
- افکار وسواسی غیر قابل کنترل
- مشکل در تمرکز
- مشکل در خوابیدن
- سرگیجه
- خشکی دهان
- سفتی یا اسپاسم عضلات
- حالت تهوع
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- دست‌ها و یا پاهای عرق‌کرده یا سرد
- سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی در دست‌ها یا پاها
- بی‌قراری
دلایل اضطراب
میلیون‌ها بزرگسال (همچنین کودکان و نوجوانان) در طول زندگی خود یک اختلال اضطرابی را تجربه خواهند کرد. محققان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث اختلالات اضطرابی می شود. اما آنها فکر می کنند ترکیبی از عوامل مختلف نقش مهمی دارند:
- عدم تعادل شیمیایی: چندین انتقال دهنده عصبی و هورمون در اضطراب نقش دارند، از جمله نوراپی نفرین، سروتونین، دوپامین و گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA). عدم تعادل در این مواد شیمیایی می تواند به اختلال اضطراب کمک کند.
- تغییرات مغزی: بخشی از مغز شما به نام آمیگدال نقش مهمی در مدیریت ترس و اضطراب دارد. مطالعات نشان می دهد که افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی در پاسخ به نشانه های اضطراب، فعالیت آمیگدال را افزایش می دهند.
- ژنتیک: اختلالات اضطرابی معمولاً در خانواده های بیولوژیکی ایجاد می شود. این نشان می دهد که ژنتیک ممکن است نقش داشته باشد. اگر یکی از بستگان درجه یک (والدین بیولوژیکی یا خواهر یا برادر) مبتلا به اختلال اضطرابی دارید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشید.
- عوامل محیطی: استرس شدید یا طولانی مدت می تواند تعادل انتقال دهنده های عصبی را که خلق و خوی شما را کنترل می کنند تغییر دهد. تجربه استرس زیاد در یک دوره طولانی می تواند به اختلال اضطراب کمک کند. تجربه یک رویداد آسیب زا نیز می تواند باعث ایجاد اختلالات اضطرابی شود.
تشخیص
هیچ آزمایشگاه خاصی وجود ندارد که بتواند اختلال اضطرابی را تشخیص دهد، اگرچه یک پزشک ممکن است برخی آزمایش‌ها را برای رد مشکلات جسمی انجام دهد. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان، مانند روانپزشک، روانشناس یا مشاور ارجاع دهد که از ابزارهای تشخیصی خاص و سوالاتی برای کمک به تعیین نوع اختلال استفاده کند.
پزشک یا متخصص سلامت روان سوالاتی خواهد پرسید و از ابزارهای ارزیابی برای کمک به تعیین اینکه آیا شما اختلالی دارید استفاده خواهد کرد. آنها می‌خواهند بدانند که ماهیت علائم شما چیست، چه مدت آنها را تجربه کرده‌اید و چقدر شدید هستند. همچنین می‌خواهند بفهمند که این علائم چگونه بر توانایی شما در عملکرد روزمره تأثیر می‌گذارند.
درمان‌ها
روش‌های متنوعی برای درمان اختلالات اضطرابی وجود دارد. یک متخصص سلامت روان می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین روش درمانی برای شما را پیدا کنید.
روان‌درمانی
روان‌درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا جنبه‌های احساسی، شناختی و رفتاری اضطراب را مدیریت کنند. یکی از روش‌های موثر روان‌درمانی برای اختلالات اضطرابی، رفتار درمانی شناختی (CBT) است. این روش بر کمک به افراد برای شناسایی افکار منفی و پاسخ دادن و دیدن متفاوت آنها است که به احساسات اضطراب کمک می‌کند.
درمان مواجهه‌ای (Exposure therapy) نوع دیگری از روان‌درمانی است که می‌تواند برای برخی از انواع اضطراب مفید باشد. در این روش، افراد به تدریج با چیزهایی که از آنها می‌ترسند مواجه می‌شوند، و از تکنیک‌های آرامش‌بخش برای کمک به بهتر پاسخ دادن به استرس بدن استفاده می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که CBT می‌تواند در درمان اختلالات اضطرابی از جمله اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی و فوبیاهای خاص موثر باشد. همچنین می‌تواند برای اضطرابی که به عنوان بخشی از OCD و PTSD رخ می‌دهد نیز مفید باشد.
- در صورت عدم درمان، اختلالات اضطرابی می تواند منجر به عوارض جدی شود، از جمله:
- دشواری در موقعیت های اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی.
- اختلالات مصرف مواد، از جمله اختلال مصرف الکل.
- اختلال افسردگی اساسی.
- خودکشی (در موارد اضطراب شدید).
- اضطراب مداوم همچنین خطر بروز حوادث قلبی مانند حمله قلبی را افزایش می دهد.
به همین دلیل است که در صورت ابتلا به اختلال اضطرابی بسیار مهم است که به دنبال کمک باشید. درمان موثر است. درمان مناسب می تواند به بهبود کیفیت زندگی، روابط و بهره وری شما کمک کند. همچنین می تواند از رفاه کلی شما حمایت کند.
دارو
برخی از داروها نیز می‌توانند برای کمک به کاهش علائم اضطراب تجویز شوند. برخی از داروهایی که اغلب برای اضطراب استفاده می‌شوند عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی: می‌توانند به تغییر سطح برخی از نوروترانسمیترها در مغز کمک کنند تا علائم اضطراب کاهش یابد (مانند فلوکستین).
- بنزودیازپین‌ها: سریع عمل می‌کنند و اغلب به عنوان درمان کوتاه‌مدت استفاده می‌شوند.
- بتا بلوکرها: معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند، اما می‌توانند به کاهش برخی از علائم فیزیکی اضطراب کمک کنند.
روش‌های‌های مقابله
استراتژی‌های مقابله اغلب بر روش‌های مدیریت بهتر اضطراب تمرکز دارند. تغییرات سبک زندگی مانند محدود کردن مصرف کافئین، داشتن استراحت کافی و انجام تمرینات منظم ممکن است مفید باشند.
یک مطالعه نشان داد که تمرینات ورزشی به طور قابل توجهی علائم اضطراب را کاهش می‌دهد، که نشان می‌دهد ممکن است برای پیشگیری و حتی درمان علائم اضطراب مفید باشد.
تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و آرامش عضلانی تدریجی نیز می‌توانند در مدیریت احساسات اضطراب مفید باشند. برنامه‌های اپلیکیشنی برای اضطراب می‌توانند شما را در استفاده از این تکنیک‌ها راهنمایی کنند.
نکته پایانی
اگر شما یک اختلال اضطرابی دارید، گزینه‌های درمانی زیادی در دسترس هستند تا به شما کمک کنند تا زندگی خود را به بهترین شکل ممکن داشته باشید. به یاد داشته باشید، درمان ممکن است زمان ببرد تا شما و پزشک‌تان بهترین گزینه‌ها را کشف کنید. صبور باشید و ارتباط باز با متخصص سلامت روان خود را حفظ کنید تا برنامه‌ای را پیدا کنید که به بهترین شکل برای نیازهای شما تنظیم شده باشد.
منابع : 
